Położenie


Charakterystyka fizyczno-geograficzna

Jaroszów jest to wieś położona w Polsce południowo-zachodniej, na obszarze województwa dolnośląskiego, powiatu świdnickiego, gminy Strzegom. Wieś zlokalizowana jest przy krajowej trasie nr 5, Wrocław – Jelenia Góra.
Istnieje wiele kryteriów wyznaczania lokalizacji, natomiast podstawową, powszechnie stosowaną jest regionalizacja fizyczno-geograficzna, zaproponowana przez Wojciecha Walczaka. Według niego wieś zlokalizowana jest na Przedgórzu Sudeckim, w mezoregionie Wzgórza Strzegomskie.
Krajobraz, który roztacza się w okolicy, w głównej mierze odziedziczony jest po przedostatnim zlodowaceniu, które miało miejsce na tych terenach ok. 25 tys. lat temu. Są to przede wszystkim rozległe pagóry morenowe (fot.1) oraz miąższe pokłady lessów (skał eolicznych – czyli powstałych wskutek nawiewania przez wiatr drobnych cząstek mineralnych). Również charakterystyczne wzniesienia granitowe (wydobyte spod osadów czwartorzędowych) tworzą rozległe Wzgórza Jaroszowskie, które stanowią wschodnią odnogę Wzgórz Strzegomskich.



fot. 1

Granit Wzgórz Strzegomskich wchodzi w skład masywu Strzegom – Sobótka i stanowi młodszą intruzję (czyli strefę, gdzie zastygnięta magma [granit], pod ciśnieniem została wyciśnięta na powierzchnię), o wieku około 280 mln lat. Na wschód od Jaroszowa, w okolicy wsi Rusko, rozpościera się rozległy obszar występowania kaolinów (chemicznej zwietrzeliny granitów), które od lat siedemdziesiątych były w dużych ilościach eksploatowane w dwóch kopalniach odkrywkowych, natomiast od lat dziewięćdziesiątych tylko w jednej. Materiał urobkowy, który nie nadawał się do przeróbki, był deponowany jako zwałowanie zewnętrzne w sąsiedztwie kopalni i stanowi dziś rozległe wzniesienie, znane pod nazwą Gliniak – 205 m n.p.m. Jest to obszar bardzo specyficzny pod względem przyrodniczym, gdyż występują tam charakterystyczne dla torfowisk rośliny, tj. mszaki, skrzypy i widłaki. A także fauna reprezentowana przez ssaki, m.in.: sarna, dzik, lis oraz licznie występujące gryzonie. Z reprezentantów awifauny na szczególną uwagę zasługują: myszołów zwyczajny, jastrząb gołębiarz, bażant, kuropatwa oraz liczne ptaki śpiewające.
W roku 1997 na skutek obfitych opadów, na przełomie czerwca i lipca, które doprowadziły do “powodzi stulecia” w Polsce – w okolicy Ruska, na terenie kopalni “Halina” powstało potężne osuwisko, które swymi rozmiarami, zostało uznane za największe sztuczne osuwisko w Polsce południowej. Przyczyną jego powstania było nawodnienie górnego pokładu węgla brunatnego na styku z iłem, po czym konsystencja ze zwartej zmieniona została na miękkoplastyczną, co spowodowało utratę właściwości wytrzymałościowych i grawitacja spowodowała obsunięcie się rozległych mas skalnych.
Granity są również wydobywane w okolicy Jaroszowa w co najmniej kilku kamieniołomach, z których najbliższy “Bankrut” (fot.2) znajduje się zaledwie 3 km na zachód od wsi. Wydobywany w nich granit posiada specyficzną ziarnistą strukturę oraz ciemny kolor, ze względu na dużą zawartość ciemnego minerału, zwanego pospolicie biotytem.



fot. 2

Klimat Przedgórza Sudeckiego należy do regionu przedgórskiego. Ze względu na bliskość położenia Przedgórza Sudeckiego względem Sudetów, nad ten obszar w ciągu roku nadciągają często masy powietrza o charakterze górskim w postaci silnie wiejących fenów (wiatrów wiejących w górach). Spływają one gwałtownie w zimie, likwidując często całą pokrywę śnieżną i tym samym stwarzając szkodliwe warunki dla ozimin. Średnia temperatura roczna oscyluje w granicy 8oC. Roczna suma opadów wynosi średnio 620 mm.
Duże znaczenie klimatyczne ma również opad atmosferyczny w postaci śniegu i długotrwałość pokrywy śnieżnej. Pierwszy jesienny opad śniegu na obszarze Wzgórz Strzegomskich, przypada na 2 XI – 5 XI, natomiast najpóźniej występujący opad wiosenny 21 VI – 25 VI. Liczba dni w roku z opadem śnieżnym na obszarze przedsudeckim wynosi poniżej 50 dni. Jak można zauważyć, potencjalny okres trwania szaty śnieżnej na Przedgórzu Sudeckim wynosi przeciętnie 5 miesięcy i trwa od listopada do połowy kwietnia, przy czym stadium wzrastającej, ale stosunkowo małej częstości – 3% do 35% dni – trwa do połowy grudnia.
Ciśnienie atmosferyczne w przebiegu rocznym wynosi ok. 750 hPa. Minimum ciśnienia atmosferycznego przypada przeciętnie w kwietniu, maksimum zaś w styczniu podczas najczęstszych wtedy zimnych kompleksów antycyklonalnych oraz we wrześniu w okresie częstych ciepłych antycyklonów.
Ważnym elementem klimatu, powodującym wymianę i transport mas powietrza są również wiatry. Maksima ich prędkości na Dolnym Śląsku występują w okresach zimowych, jesiennych i wiosennych, minimum zaś prędkości latem, w lipcu i sierpniu. Na Przedgórzu Sudeckim, przeważają wiatry wiejące z kierunków: północny-zachód.
Biorąc pod uwagę kształt wsi, można przypuszczać, że jest to klasyczna ulicówka, czyli wieś o zwartej zabudowie, jednodrożna, w której domy ciągną się po obu stronach jednej drogi tak, że swoim kształtem przypomina ulicę w mieście. Tego typu wsie na ziemiach Śląska powstawały w odległych latach, najprawdopodobniej już od XII wieku.

Łukasz Lesiów